Moderne architectuur in Maastricht

Ten zuiden van het oude stadsdeel Wyck ligt Ceramique, een moderne wijk met markante architectuur zoals Centre Céramique en het Bonnefanten. De wijk werd vanaf de jaren 90 aangelegd op het terrein van de voormalige aardewerkfabriek Societé Céramique. Bouwmeester Jo Coenen tekende het masterplan en hij nodigde voor de gelegenheid een hele rits aan Europese top-architecten uit: Luigi Snozzi, het duo Cruz y Ortiz, Alvaro Siza, Mario Botta en Aldo Rossi. Helaas was de locatie nog niet vrijgegeven door de aardewerkfabriek, dus de architecten mochten het terrein niet op. De eerste ideeën werden daarom noodgedwongen ontwikkeld vanaf het terras van eetcafé La Bonne Femme, aan de overkant van de Maas. Jo Coenen en zijn team hadden er, precies tussen de bomen door, een mooi uitzicht op de bouwlocatie. Het lijkt alsof de architecten zich lieten inspireren door dit zitplekje aan de rand van de oude stad, want menig gebouw in Céramique verwijst naar de architectuur van Aajd Mestreech: sierlijk metselwerk en ramen als schietgaten.

De Stoa, een appartementencomplex langs de Maas van Luigi Snozzi, lijkt net een gigantische stadsmuur met kantelen. Aldo Rossi ging bij zijn ontwerp voor het Bonnefanten het verst in zijn liefde voor de middeleeuwse architectuur. De mooiste zaal van het museum wilde hij reserveren voor de oude maquette van vestingstad Maastricht, want zo zei hij: “De oude binnenstad is het meest waardevolle kunstwerk van Maastricht.”

Tip: De droom van Aldo Rossi is toch een beetje uitgekomen. De maquette van Maastricht is te zien op de 4e etage van Centre Céramique, met in de achtergrond een magnifiek uitzicht over de oude stad.

De oostkant van de Markt werd in de jaren 20 opengebroken om plek te maken voor de aanlanding van de Wilhelminabrug. Twee complete huizenblokken met eeuwenoude huizen gingen hiervoor tegen de vlakte. Pas in de jaren 60 werd het gapende gat aan de markt opgevuld met een nieuw Stadskantoor en het kantoor van de Waterstaat. Stadsgids Jo Voorst vertelt: “Die gebouwen waren nog niet klaar of men had er al spijt van. Het paste gewoon niet in de historische omgeving. Pas in de jaren negentig kwam men met een ander plan.” De opdracht was ook niet eenvoudig: er moest een nieuw stadskantoor komen, het verkeer langs de Maas moest ondergronds, er moest veel parkeerruimte zijn en genoeg plek voor winkels. En dat alles in een spraakmakend ontwerp dat tegelijkertijd de oude gevels aan de Markt respecteerde.

Jo Voorst: “Architect Bruno Albert uit Luik tekende het eerste ontwerp, dat was een soort overdekt winkelcentrum. Echter, paste het niet bij de smalle straten van de binnenstad. Jo Coenen heeft het plan toen aangepast. Het strakke grijze deel is van Albert, Coenen tekende het golvende witte gebouw.” De twee gebouwen passen wonderwel samen: Bruno Albert koos voor grijze natuursteen in dezelfde kleur als het oude Stadhuis midden op de Markt, zijn gebouw gaat daardoor moeiteloos op in de omgeving. De golvende gevels van Jo Coenen brengen juist dynamiek in een ontwerp dat anders erg hoekig en hard was gebleven. Zijn gebouw stuurt je aandacht richting de Maas, waar het Mosae Forum overgaat in een wandelpromenade langs het water.