Stadswandeling | Maastricht 80 jaar bevrijd

Je start de wandeling bij het Dinghuis, Grote Staat 1.

Tijdens de oorlog diende het Dinghuis als commandopost voor het hoofd van de plaatselijke luchtbeschermingsdienst. De kans op een luchtaanval was klein, mede doordat het gebouw smal was. Daarnaast maakten de vele telefoonkabels, overblijfselen van de vroegere telefooncentrale, het een strategische locatie voor deze functie. De dikke muren boden extra bescherming, waardoor het pand scherfvrij bleef.

In oorlogstijd werden in het Dinghuis diverse tentoonstellingen georganiseerd door de nationaal-socialistische culturele organisatie ‘De Spade’. Na de oorlog huisvestte het onder andere de Cadi-Club, een kantine voor Nederlandse militairen.

Loop verder door de Kleine Staat en sla linksaf de Maastrichter Brugstraat in.

Ook in Maastricht liggen vele Struikelsteentjes die ons herinneren aan alle slachtoffers. In deze wandeling kom je er veel tegen. De verhalen kun je hier opzoeken en lezen (klik voor meer) 

Op de Maastrichter Brugstraat nr. 31 woonden Alfred en Hannchen Löwenstein en dochters. Na de Kristallnacht besloot het echtpaar naar Maastricht te verhuizen. In 1943 worden ze opgepakt en drie dagen na hun aankomst in Sobibor overlijden ze. Het was een bijzonder gezin. Alle dochters van de familie Löwenstein mochten een opleiding volgen, uitzonderlijk voor die tijd. Hun zes dochters hebben de oorlog overleefd.

Vervolg je weg door de straat. Aan het einde, vlak voor de Servaasbrug, sla je rechtsaf naar het standbeeld van de ‘Mestreechter Geis’.

Bij de Duitse invasie op 10 mei 1940 werden de Maastrichtse bruggen over de Maas opgeblazen in een poging de vijand buiten de stad te houden. Om 06.00 uur werd de Sint Servaasbrug vernield, gevolgd door de Wilhelminabrug en de Spoorbrug om 06.15 uur.

Vervolg je route via de Plankstraat naar het Onze Lieve Vrouweplein. Onderweg passeer je de Havenstraat, waar in de zomer van 1942 een bom op de pastorie viel. Gelukkig was de pastoor op dat moment in de kerk en bleef hij ongedeerd.

De bommen waren afkomstig van een verdwaald Engels vliegtuig dat, terwijl het werd achtervolgd door een Duitse jager, zijn lading afwierp – waarschijnlijk om sneller te kunnen ontsnappen. De andere bommen kwamen neer in de omliggende straten. In totaal kwamen hierbij elf mensen om het leven.

Loop verder naar de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek.

Tijdens de oorlog liep de basiliek enige schade op, en de grote luidklok werd door de Duitsers geroofd. In de crypte konden mensen schuilen. Steek een kaarsje aan in de kapel voor de oorlogsslachtoffers of gedenk hen in stilte.

Op de hoek van de Koestraat en de Cortenstraat, een beetje verscholen, vind je een prachtig gevelbeeld van de Maastrichtse beeldhouwer Charles Vos: een schuilmantelmadonna. Maria wordt hier voorgesteld als beschermvrouwe van de onderduikers tijdens de oorlog. Het relief draagt de naam ‘Onze Lieve Vrouw van den Goeden Duik’. Maria is afgebeeld op wolken, met het kind op haar rechterarm, terwijl ze kijkt naar de vier onderduikers die zich onder haar mantel bevinden. Ook de Maastrichter ster, een bommenwerper en een vredesduif sieren het beeld.

Loop verder door de Koestraat.

Op Koestraat nummer 12 woonde Gerard Soesman. Gerard verrichtte verzetswerk voor de Communistische Partij Nederland en werd, een week voor de bevrijding, op 22-jarige leeftijd in Auschwitz vermoord. Zijn Struikelsteentje is hier te vinden.

Loop verder naar de Bisschopsmolen, bekend om zijn heerlijke brood en vlaaien. Neem hier een kijkje bij de molen en proef een stukje vlaai ‘to go’ om onderweg van te genieten!

Loop door de Stenenbrug en sla linksaf. Via de Pieterstraat en de Nieuwenhofstraat kom je bij de Zwingelput, waar je de stadsmuur opgaat.

Op de Grote Looiersstraat bevindt zich een pand met een lange geschiedenis, met een bijzondere periode vlak na de bevrijding van Maastricht.

Voor vele honderden Maastrichtenaren, die ervan verdacht werden landverraders te zijn, was de bevrijding geen feest. Ze werden niet zachtzinnig gearresteerd en kwamen terecht in Kamp de Grote Looier, vaak onterecht beschuldigd. Er was plaats voor ongeveer 700 gevangenen, maar meer dan 1000 mensen werden opgesloten. Vrouwen sliepen op houten bedjes, terwijl de mannen op stro lagen. Voor de ontlasting stonden er grote tonnen. Er was een washok met 12 kranen. Gevangenen werden vaak zwaar mishandeld. Het was een donkere geschiedenis, maar niet uniek voor Maastricht.

Vervolg de route via Achter de Molens en de Kapoenstraat. Op Kapoenstraat 8 ligt het Struikelsteentje voor Isaac Sternveld. Isaac werd op 8 april, op 81-jarige leeftijd, naar kamp Vught gebracht en vandaaruit naar Sobibor, waar hij werd vergast.

Steek het Vrijthof over en loop via de Helmstraat en de Grote Gracht naar de Markt. Onderweg passeer je het Struikelsteentje op Grote Gracht 4 voor Abraham Moszkowicz. In 1942 worden Abraham en zijn gezin gearresteerd en op transport gezet naar Westerbork, en vervolgens naar Auschwitz. Zijn vrouw en twee kinderen worden direct bij aankomst vermoord. Abraham en zijn zoon Max worden geselecteerd voor dwangarbeid. Een kleine maand voor de bevrijding overlijdt Abraham. Max overleeft en keert na 1945, als 18-jarige, terug naar Maastricht. Max wordt een succesvolle en bekende advocaat. Over de oorlog sprak hij nooit met zijn kinderen.

Op de dag van de inval verscheen er een Duitse officier op het stadhuis. Hij eiste van burgemeester W. Kessenich de namen van tien vooraanstaande Maastrichtse burgers. Diezelfde dag nog werden ze in gijzeling genomen, een truc van de bezetter om de Maastrichtse bevolking rustig te houden. Als er acties zouden komen, zouden de gijzelnemers worden doodgeschoten. Op de lijst stonden vijf Maastrichtenaren uit Wyck en vijf uit de rest van de stad. Ze werden tweeënhalve dag vastgehouden.

Een bijzonder gedenkteken vormen de vlaggen die sinds de bevrijding van Maastricht in het stadhuis aan weerszijden van de trap staan opgesteld. Het zijn de vlaggen van de Franse en Belgische steden die door de Old Hickory Division werden bevrijd.